Tuberkuloza
24. mart obilježava se kao Svjetski dan borbe protiv tuberkuloze. Ove godine pod sloganom Da! Možemo zaustaviti tuberkulozu.
Tuberkuloza je zarazno oboljenje koje prouzrokuje Micobacterium tuberculosis. Ovaj bacil je široko rasprostranjen u našoj neposrednoj okolini.
Prema podacima SZO 10,6 miliona ljudi u Svijetu je oboljelo, a 1,3 miliona umrlo od tuberkuloze tokom 2022. godine. Posljednjih godina na globalnom nivou se bilježi porast učestalosti oboljelih kojima je na vrijeme postavljena dijagnoza i obezbijeđena terapija, što je rezultiralo smanjenjem procenata smrtnih ishoda među oboljelima od tuberkuloze. Veliki problem i dalje predstavljaju MDR tuberkuloza (koja ne reaguje na terapiju antituberkuloznim lijekovima prve linije – rimfampicinom i izonijazidom) i XDR tuberkuloza ( MDR tuberkuloza koja ne reaguje na terapiju bar još jednim od fluorohinolona i bar još jednim od lijekova koji se u vidu injekcija primjenjuju u terapiji tuberkuloze).
Bacl tuberkuloze najčešće izaziva oboljenje pluća, ali može izazvati i druge oblike tuberkuloze kao što je tuberkulozni meningitis i milijarna tuberkuloza, tuberkuloza kostiju, bubrega, polnih organa i druge. Osobe sa aktivnom plućnom tuberkulozom tokom govora, kašljanja, kijanja, smijanja izbacuju bacil tuberkuloze sa sekretom iz nosa i usta. Kada osjetljive osobe udahnu bacil on dovodi do infekcije. Oko jedne četvrtine ukupnog svjetskog stanovništva inficirano je bacilom tuberkuloze. Veoma mali procenat inficiranih osoba oboli. Da li će i kada inficirana osoba da oboli od tuberkuloze zavisi najviše od stanja njenog imuniteta. Najveći procenat osoba oboli tokom prvih godinu ili dvije od infekcije. Rizik za obolijevanje od tuberkuloze povećavaju loši socijio-ekonomski uslovi, upotreba alkohola i narkotika, šećerna bolest, maligna oboljenja, prethodna dugotrajna upotreba imunosupresivnih lijekova, infekcija virusom HIV, starije životno doba, prvih pet godina života.
Najčešći simptomi tuberkuloze su blago do umjereno povišena tjelesna temperatura, noćno preznojavanje, gubitak apetita, smanjenje tjelesne mase, bol u grudima, kašalj i iskašljavanje ukoliko se radi o plućnoj tuberkulozi, odnosno simptomi karakteristični za zahvaćeni organ ili sistem organa.
Dijagnoza tuberkuloze se postavlja na osnovu
• kliničkog pregleda od strane nadležnog ljekara
• radioloških nalaza
• laboratorijskih nalaza
o Nespecifičnih- povišena sedimentacija i CRP
o Specifičnih – nalaza prouzrokovača u direktnom preparatu ispitivane supstance bojenom specifičnim sistemom boja i/ili kultivisanjem uzoraka na selektivnoj podlozi po Lonjensteinu ( porast karfiolastih kolonija nakon 8 nedelja kultivacije) i/ili novijim metodama detekcije genetsog materijala i dijelova uzročnika u organizmu oboljelog
Terapija podrazumijeva redovnu upotrebu kombinacije tri ili više antituberkuloznih lijekova tokom šest ili više mjeseci u zavisnosti od osjetljivosti uzročnika na pojedine lijekove i brzine povlačenja simptoma bolesti i korigovanja laboratorijskih nalaza.
Mjere koje se koriste u prevenciji tuberkuloze su:
– Vakcinacija- svaka zdrava beba rođena u terminu dobija vakcinu protiv tuberkuloze u toku boravka u porodilištu ili tokom prvih mjesec ili dva života. Prevremeno rođene bebe dobijaju vakcinu kad dostignu odgovarajuću tjelesnu težinu. BCG vakcina štiti đecu od najtežih oblika tuberkuloze-milijarne tuberkuloze i tuberkuloznog meningitisa
– Zdravstveni nadžor kojem se podvrgavaju osobe koje više sati dnevno provode u neposrednoj blizini oboljelih od aktivne plućne tuberkuloze
– Poboljšanje uslova života,
– Poboljšanje socijo-ekonomskih uslova,
– Poboljšanje opšteg zdravstvenog stanja,
– Kvalitetnija ishrana,
– Odsustvo duvanskog dima
– Briga o ličnoj higijeni, higijeni stanovanja i higijeni radnog prostora
Prema podacima Instituta za javno zdravstvo Republike Srpske tokom prethodne godine od tuberkuloze je u Republici Srpskoj oboljelo 306 osoba.
Na teritoriji grada Derventa postoji relativno konstantna učestalost obolijevanja od plućne tuberkuloze, sa porastom tokom 2016. godine i padom za vrijeme pandemije COVID-19. Higijensko-epidemiološka služba zahvaljujući saradnji sa službom porodične medicine i specijalističko-konsultativnom službom pedijatrije prikuplja i analizira podatke o obolijevanju, uspješnosti terapije, kontaktima oboljelih lica, te vrši odgovarajuće preventivne mjere predviđene zakonom.
Većina oboljelih su osobe starije životne dobi. Mada se bilježi i obolijevanje među osobama srednje životne dobi.
Tuberkuloza je bolest od koje može da oboli svaka osoba, ali za koju postoji i adekvatna terapija i prevencija. Zato je veoma važno da u borbi za njeno iskorjenjivanje učestvujemo svi.
